en
de
DTK dergisi Kasım sayısı İz Bırakanlar köşesinde çıkan röportajımıza aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Aslen Trabzonlu olan Enver Kaya, Türkiye’nin yoklukla mücadele ettiği 50’lerin sonunda, Samsun’da dünyaya geliyor. Babası bir rençper ve işçi, babasının çalışmak için gittiği en son şehir Zonguldak’a taşınıyorlar.
Bu sayede ilkokula da Zonguldak’ta Karaelmas İlkokulu’ nda başlıyor. Liseyi bitirene kadar da orada ikamet ediyor. 1976’da bugünkü Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü’nü kazanıyor ve eğitim görmek için tek başına İstanbul’a geliyor. İşte Enver Kaya’nın İstanbul’daki yaşamı böyle başlıyor…
Türkiye’nin siyasi açıdan en büyük sınavlardan geçtiği yıllarda üniversite hayatına başlıyor. 1980 yılında üniversiteyi bitiriyor ama uzun yıllar hafızalardan silinmeyen ve etkisi günümüze kadar ulaşan o meşhur 80 darbesi gerçekleşiyor. O dönemde yeni mezun bir genç için iş bulmak zor… Hem de çok zor… Ancak büyük umutlarla aramaya devam ediyor Enver Kaya… Bir süre sonra o dönemin ticaret merkezlerinden sayılan Karaköy’de bir firmada satış mühendisi olarak işe başlıyor. 1983 yılında ise vatani görevini yerine getirmek için askere gidiyor. Kısa dönemli bir askerlik görevinden sonra da 1985 yılında kendi firmasını kurmaya karar veriyor.
Enver Kaya: “Çeşitli ülkelerin konsolosluklarına gidip firmaların ürünlere ilişkin teknik bilgilerini oralardan buluyordum”
80’li yıllarda ithalatın çok sınırlı olduğunu ve sanayinin bugünkü düzeyde olmadığını söyleyen Enver Kaya, karşılaşılan zorluklara ilişkin şu tecrübelerini aktarıyor: “Sanayi gelişmediği için tam otomasyona ilişkin herhangi bir şey düşünülemiyordu. Bizim 80’li yıllarda Karaköy’de çalışmamız bile ‘Mühendis bu işi mi yapar?’ diye alay konusu olmamıza sebebiyet veriyordu. İthal edilen ürünler de daha ziyade ısıtmaya yönelikti. Brülör, boiler gibi ürünleriya da havalandırma kanallarında kullanılan otomasyon ekipman ve kontrol vanalarını ithal edebiliyordunuz. Sıcaklık ölçüm için termokupl ve kontrol cihazları Ankara da yerli bir firmaca yeni üretime başlanıyordu. Bu durumdan çok etkilen- miştim. Zaten Türkiye’de de üretici ve bu ürünleri satın alacak büyük fabrika sayısı çok azdı. Yurtiçinde ürün katalogu bula- mıyordunuz. Teleks ile haberleşiyorduk. Telefonu kaldırdığınızda, şehir içi için 15 dakikaya yakın hat sesinin düşmesini bekliyordunuz. Şehir dışını aramak istediğinizde ise Karaköy’deki merkez postaneyi arıyordunuz; o sizi Ankara’ya veya diğer illere bağlıyordu. Ancak süre belli değildi. Akşama kadar telefon gelmesini bekleyebiliyordunuz. Böyle bir ortamda, teknik bilgiye, ürün çeşitlerine ulaşmanız zordu; katalog da bulamadığımız için çeşitli ülkelerin konsolosluklarına gidip firmaların ürünlere ilişkin ürün rehber kitaplarına bakıyordum, bilgilerini oralardan buluyordum.”
“Şirketin adını değil, farklı bir ismi markamız haline getirmeyi düşündük ve 1988’de ‘TORK’ ortaya çıktı”
Sanayi malzemeleri üretim ve satışı yapmak üzere SMS firmasını kurduktan sonraki bölümü SMS TORK Genel Müdürü Enver Kaya şöyle anlatıyor: “O yıllarda Türkiye’de üretim yok denecek kadar az fakat tüketim ithal ürünler ile yapılıyor. Sektörde zaten ithalatçı birkaç firma var. Ürünler yola çıkmadan satış firmalarınca kapışılıyor. Bizde mühendis olunca, SMS şirketi olarak üretim alanında bir şeyler yapmak istedik ve 1 yıl sonra solenoid vana üretimine başladık. Üretilen vanaların üzerinde ise SMS markası yer alıyordu. SMS’nin ürünlerini Karaköy’deki diğer satıcı dükkanlarda da satıldığı için SMS etiketini söküp, kendi firma isim etiketini ürün üzerine koyuyorlardı. Bunu fark edip, nedenini sorduğumuzda; ‘Senin şirketinin reklamını yapmak istemiyoruz’ diyorlardı. Marka bilinci o zamanlar zaten yoktu. Bizde şirketin adını değil, farklı bir ismi markamız haline getirmeyi düşündük ve böylece ‘TORK’
ortaya çıktı. Bu markayı da 1988 yılında Türk Patent Enstitüsü’nde tescillettik.”
“İlk üretimimiz solenoid vanaydı”
İlk üretimleri olan solenoid vananın, kendi başına bir dünya olduğunu da sözlerine ekleyen Enver Kaya, yıllar içerisinde üretim yelpazesine ekledikleri ürün çeşitliliğine ilişkin şu bilgilendirmelerde bulundu: “Solenoid vanaların Türkiye’deki pazarı çok geniş değil. O dönemde yurtdışından getirilen solenoid vanaların da ülkemizde bir pazarı var. Bu sebeple yeni bir ürünü daha üretim bandımıza eklemeye karar verdik ve pnömatik aktüatör üretmeye başladık. Çünkü pnömatik aktüatör, küresel veya kelebek vanaları, el ile değil otomatik açıp kapatmaya yarayan bir gereç. Kısacası; küresel vanayı kol gücü ile değil de pnömatik aktüatörün yaratmış olduğu tork kuvveti değeri ile açma-kapama yapabiliyorsunuz. Otomasyon ülkemizde adı yeni yeni duyulmaya başladığı yıllardı. Şu anda endüstri 4.0 akımı var ya onun gibi bir şeydi ‘otomasyon’ kelimesi. Sonrasında pnömatik pistonlu vana üretimimiz başladı. Ardından patlaç valf diye adlandırılan solenoid vana grubunda bir tür ürettik. 90’lı yıllarda üretim bandımız bu 4 ürünle devam etti. Yıllar içerisinde bu ürünlere eklenen yeni çeşitlerle birlikte hala sektörümüzdeki yeniliklere devam edip, ülkemizde öncü şirket olarak üretimimizi sürdürüyoruz.”
“İlk ihracatımızı Avustralya’ya yaptık”
1995 yılına kadar sadece iç pazara ürün sattıklarını belirten Enver Kaya, şöyle devam etti: “1997-98’li yılların başında internetin iş hayatında kullanılmaya başlamasıyla birlikte e-mail yoluyla dünyanın her yerine ulaşmaya başladık. Yurtdışına ürün satışı yapabilmek için gerekli olan ISO 9001 Belgesi’ni aldık. Bunun ardından web sitemizi oluşturduk. İnterneti kullanabilme imkanımız sayesinde yurtdışına e-mail yolu ile tanıtım yapmaya başladık. İlk siparişimizi Avustralya’dan aldık. Ardından sırasıyla Ukrayna, Cezayir ve Portekiz ihracat yaptığımız ülkeler arasına dahil oldu. 2004 yılından itibaren yurtdışındaki fuarlara da katılım göstermeye başladık. Bu sayede ihracat yaptığımız ülke sayısını ve müşteri portföyümüzü genişlettik. Çünkü fuarlar sayesinde dünya ile entegre olabiliyorsunuz.”
“1985-90 yıllarda çeşitli mecralardan bulduğumuz ürün fotoğraflarını kesip, yan yana yapıştırarak tanıtım broşürü hazırlıyorduk”
Enver Kaya firmayı ilk kurdukları yıllarda nasıl satış yaptıklarına ilişkin deneyimlerini ise şöyle detaylandırdı:“Arabamız yoktu. Dolmuş ile Zeytinburnu’na gidiyorduk. Oradaki fabrikaları yürüyerek dolaşıyorduk. Yoruluyorsunuz haliyle… Evinize geç gidiyorsunuz; ailenizle daha az vakit geçirebiliyorsunuz. Bir patron gibi değil, işçi gibi çalışıyorduk. Çeşitli mecralardan bulduğumuz ürün fotoğraflarını kesip, yan yana yapıştırarak katalog hazırlıyorduk. Kendi ürünlerimizin fotoğraflarını çektirip, onların dia haline getirilmesi o dönemlerde bize pahalı geliyordu. Hiç unutmuyorum; bu firmayı kurarken elimdeki sermayenin % 50 ‘si ile bir fax bir de telefon aldık. Firmalara kendi yaptığımız katalogları göndermek için faks makinesi aldık ama kimseye yollayamıyoruz. Çünkü bazı devlet daireleri dışında faks makinesinin yaygın olmadığını gördük. Bizim müşteri gurubunda fax yaygın değildi.”
“Bugün 87 ülkeye TORK markalı ürünler ihraç ediliyor”
Ülkemizdeki ilk yerli solenoid vana, pnömatik aktüatör, pnömatik pistonlu vana, patlaç valf ve elektrikli aktüatör imalatçısı olan SMS TORK firması, bugün dünyanın 87 ülkesine TORK marka ürünler gönderiyor. İmalatını Dilovası’ndaki İMES Organize Sanayi Bölgesi’nde, 4000 metrekare kapalı alan üzerine kurulu tesislerinde gerçekleştiren TORK, bugün ülkemizde kurumsal yapıya ulaşma yolculuğu yapan ErP sistemi ile yıllık stratejik hedeflerini belirleyerek yönetilen bir yapıya sahip. Bünyesinde bulunan Ar-Ge ekibi ile tasarım ve üretimini gerçekleştirdiği %100 yerli ürünler ile müşterilerine çözüm üretiyor. 2017 yılının ikinci yarısında VARNASAN vana firmasını da kendi bünyesine katarak vana imalatına başladı. TORK ve VARNASAN markalarıyla, akışkan kontrolünde gücünü yurtdışı ve yurtiçi marketlerde arttırmaya devam ediyor.
TORK, aynı zamanda sektöründe öncü ölçü kontrol firmalarının bir kısmının Türkiye’deki tek temsilcisi konumunda. Çalışma sistemi akışkanların değişkenliklerini sensörlerle ölçmek, kontrol paneli ve son kontrol elemanları ile kontrol altına alacak olan otomasyon çözümleri üretmek üzerine olan GHM Honsberg, Martens, Tecfluid, Atmi, Aflowt, Tecsis, Graisinger, Beck ve Power Genex gibi markalarla çalışıyor. Türkiye’den akışkan kontrol teknolojileri alanında bir dünya markası çıkarmayı hedefleyen 110 kişilik TORK ekibi, 33 yıllık kurumsal şirket tecrübesi, dünyada geçerli sertifika ve kalite belgeli ürünleri ile kontrol vana ve otomasyon alanındaki çalışmalarını büyük bir heyecan ile sürdürüyor. Türkiye’de ilklerin öncüsü olmayı kendisine hedef edinmiş olan SMS – TORK, tüm paydaş ve müşterilerine bu yolculuğunda firmaya verdikleri katkılardan dolayı teşekkür ediyor.