Pnömatik aktüatörlere takılabilecek vana türlerini gelin birlikte inceleyim. Otomasyon sistemlerinde çokça karşılaşılan aktüatörler ve bu çalışma prensibine sahip olan aktüatörlü vanalar üretim hatlarında çokça tercih edilen kontrol ekipmanlarındandır. Aktüatörlerin kullanımına akışkan kontrol sistemlerinde sıkça rastlanır. Enerji kaynaklarını mekanik enerjiye dönüştürmek için kullanılan aktüatörler, enerji kaynaklarının farklılıklarına göre ayrılırlar. Böylelikle aktüatörler; elektrikli, hidrolik ve pnömatik olarak üç farklı çeşide sahiptir.
Pnömatik aktüatör lere genelde
- Küresel vana
- Kelebek vana
olmak üzere iki çeşit vana takılır. Endüstride içinden geçen akışkan ve bağlantının cinsine göre bu vanalar tercih edilmektedir.
KÜRESEL VANA
Küresel vana larda esas eleman, ortasında delik bulunan bir küredir. Bu kürenin 90 derece dönüşünde tam açık pozisyondan tam kapalı pozisyona geçilir. Küresel vanalar çok açılıp kapanan veya çabuk açılıp kapanması istenen yerlerde öncelikle kullanılırlar.
Küresel Vana Çeşitleri Nelerdir?
- Paslanmaz küresel vanalar genellikle kimyasal tesislerde tercih edilmektedir. Solvent gibi malzemeyi, gövdeyi aşındıracak şekilde akışkanların kullanıldığı ortamlarda özellikle paslanmaz küresel vana tercih edilir.
- Pirinç küresel vanalar daha ekonomik ve su gibi agresif olmayan daha basit uygulamalarda kullanılır. Paslanmaz küresel vanalara göre pirinç küresel vanaların bir avantajı ise kapatma tork değerinin paslanmaz küresel vanalara göre daha düşük olmasıdır. Burada bir küçük boy aktüatör takarak vananızın kapatma ve açma işlemini gerçekleştirebilirsiniz.
- Küresel vanalarda kullanılan bir diğer malzeme ise pvc küresel vanalardır. Özellikle asit hatlarında aşırı derece aşındırıcı akışkanların geçtiği hatlarda pvc küresel vana kullanılır.
- Küresel vanalar bu 3 vana tipleriyle sınırlı değildir. Karbonçelik, sfero döküm, pik döküm, 3 parçalı, 2 parçalı dövme çelik malzemeden küresel vanalar mevcuttur.
Küresel Vana Tercihinde Dikkat Edilmesi GerekenKoşullar
Küresel vana tercihinde en önemli konu
- Akışkanın cinsi,
- Kullanılacak yer tarafından istenilen standartlar,
- Bağlantı özellikleri,
- Sıcaklık ve
- Basınç bilgileridir.
Bu bilgiler eşliğinde akışkanınıza en uygun küresel vanayı tercih edebilirsiniz.
Küresel vanalarda içinden geçen akışkanın temizliği çok önemlidir. Smstork olarak önerimiz akışkan temizliğinin düzenli yapılmasıdır. Eğer akışkanınızda çeşitli partiküller, tozlar, kir, kum gibi sert partiküller bulunursa bu zaman içerisinde kürenin etrafını saracak ve vananızı bir süre sonra çalışmaz hale getirecektir. Zaman içerisinde akan tozlu akışkan vananın içinde yer alan kürenin etrafını kaplar, aynı zamanda sızdırmazlık ve yataklama malzemesi olarak kullanılan teflon contaların çizilmesine sebebiyet verir. Teflon contalar çizildiğinde ve kürenin etrafı toz ile kaplandığında küresel vanalar sağlıklı bir şekilde açma ve kapama yapamazlar.
Küresel vanalarda içinden geçen akışkanın temizliği çok önemlidir. Eğer akışkanınızda çeşitli partiküller, tozlar, kir, kum gibi sert partiküller bulunursa bu zaman içerisinde kürenin etrafını saracak ve vananızı bir süre sonra çalışmaz hale getirecektir.
KELEBEK VANA
Aktüatörlerde tercih edilen bir diğer vana türü ise kelebek vanalardır.
Kelebek Vana Uygulama Alanları
- Kelebek vanalar daha çok atık su arıtma tesisleri, bina tesisatı gibi uygulamalarda kullanılmaktadır.
- 2 flanş arası çok uzun mesafe gerektirmeyen, küresel vanalara göre daha ekonomik uygulamalar aranan yerlerde kelebek vanalar tercih edilir.
Kelebek Vana Kullanmanın Avantajları
Kelebek vananın en büyük avantajı, küresel vananın aksine içinden partiküllü, tozlu akışkanları bir nebze olsun daha rahat bir şekilde geçirebilmesidir. Fakat ortada bir klepenin bulunmasından dolayı zaman içerisinde aşınma yine küresel vanalardaki gibi kelebek vanalarda da olacaktır. Aynı zamanda ortadaki klepe basınç ve debi kayıplarında hatta sebebiyet verecektir. Fakat küresel vanalar tam geçişli vanalar olduğundan dolayı debi ve akış kaybını minimuma indiren vanalardır.
Kelebek Vana Bağlantı Şekilleri
Kelebek vanalar, küresel vanaların aksine hatta dişli veya flanş bağlantı yerine iki flanş arasına sıkıştırma şeklinde bağlanır.
Temel olarak ikiye ayrılır:
- Wafer tip 4 ve 8 kulaçlıklı vanalar (bunları saplama civatalarıyla iki flanş arasına sıkıştırarak bağlarsınız) veya
- Lug tipi dediğimiz saplama cıvatasıyla hatta bağlanabilecek türlerdir.
Aktüatörlü Vana Seçilirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Aktüatöre uygun vana seçimi, uygulama yapılacak hattın özelliklerine ve ürünün kullanılacağı yere göre değişiklik göstermektedir. Doğru birleşimi yapabilmek için öncelikle proses koşullarına uygun ürün seçimi yapılması gerekmektedir.
- Aktüatörlerin altında mil bulunmaktadır. Küresel vananızın milinin, aktüatörünüzün miline uyumlu olması gerekmektedir.
- Bir diğer önemli husus ise küresel vananın tepe flanşındaki delik çaplarının aktüatörünüzün delik çaplarıyla eşleşmesidir. ISO standartlarında imal edildiği zaman birçok aktüatörün altına ISO standartlarında üretilmekte olan küresel vananın tepe flanşı takılabilmektedir. Takılmadığı durumlarda ne olur? Küresel vana ile aktüatörün arasına bir ara bağlantı parçası yerleştirilir. Bu ara bağlantı parçası ile aktüatörünüzü vananıza monte edebilirsiniz.
